Rol Model Nedir?

Rol Model Ne Demektir?

Rol model, bireyin belirli bir toplumsal rol çerçevesindeki davranışlarını ona bakarak ve şekillendirerek benzer tutumlar sergilemeye eğilim gösterdiği kişiliktir. Bu karakter kimi zaman gerçek bir birey kimi zamansa film kahramanı gibi kurgusal bir kişilik olabilir. Rol modeller, yakın çevreden olabildiği gibi uzak ve şahsen tanınmayan kişiler arasından da seçilebilir. Bu noktada aile ortamı, eğitim sistemi, kitle iletişim araçları gibi unsurların önemli bir rol oynadığından söz edebiliriz.

YGA’nın Rol Model Kavramı Nedir?

Türkiye’de kurulan, İtalya’da ve İngiltere’de merkezleri bulunan Young Guru Academy (YGA), kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur. YGA olarak biz; bilim, sanat, teknoloji ve daha pek çok alanda birlikte insanlığa faydalı ilklere imza atan rol modeller yetiştirmeyi hedefliyoruz. YGA’nın rol model kavramını içinde yaşadığı toplumun sorunlarına duyarlı ve bunların çözümüne yönelik çalışmayı ilke edinmiş vicdanlı ve donanımlı bir birey olmak şeklinde ifade edebiliriz. Ortak amacı insanlığa fayda sağlamak olan YGA’lılar, birlikte başarma kültürü ışığında azim ve dayanışma ile değer yaratmayı sürdürüyor.

Doğru Rol Modellerin Ortak Özellikleri Nelerdir?

Birey gelişiminde erken çocukluk döneminden itibaren rol model edinme ve örnek alma eğilimi söz konusudur. Rol model olarak alınan kişileri; yaş, çevresel faktörler, yetenek ve ilgi alanları gibi unsurlar belirler. Doğru rol modellerin pek çok ortak özelliği olduğundan söz etmek mümkündür.

Olumlu tutum, en önemli rol model özelliklerinden biridir. Nezaket, hoşgörü ve sağduyu sahibi olmak yalnızca iyi bir insan olmayı değil, aynı zamanda toplumsal fayda sağlama sorumluluğunu da beraberinde getirir. Sosyal adalet kavramına duyarlı, kendini değer yaratmaya ve geleceği inşa etmeye adamış bireyler, doğru rol modeller olarak örnek teşkil eder.

Toplumu oluşturan her bireyin geleceğe umutla bakan, inovatif düşünebilen ve sosyal sorumluluklarını yerine getiren rol modellere ihtiyacı olduğu söylenebilir. YGA olarak ideal rol modelleri çift kanatlı olarak nitelendiriyoruz. Bu kanatlar; umut, vicdan, donanım ve kolektif bilinç gibi değerlerden oluşuyor.

Rol Modellerin Kişilik Gelişimi Üzerinde Nasıl Bir Etkisi Vardır?

Sosyal öğrenme kuramına göre insan davranışının oldukça büyük bir bölümü; gözlem, taklit ve model alma üzerine gelişir. Dolayısıyla taklit ve gözlem yolu ile öğrenmenin olumlu bir yönde gelişmesinde ve karakter inşasında rol modellerin önemi büyüktür. Birey, içinde yaşadığı toplumun kültürü kadar toplumu oluşturan diğer kişilerden de etkilenir ve karakterini onlarla özdeşlik kurarak inşa eder.  

Çevreyi gözlemleyerek kendini gerçekleştirme süreçlerinin, insan yaşamının neredeyse tüm evrelerinde mevcut olduğu söylenebilir. Bireylerin hayranı oldukları, bireysel başarılara sahip olan kişilerin, karar verme davranışı üzerinde doğrudan ya da dolaylı olarak etkisi büyüktür. Bu kişiler, çocukların karakter gelişiminde büyük bir rol oynar. Üstelik çocukların seçtiği rol modelin onların gelecekteki kariyer tercihlerinden kimliklerinin şekillenmesine kadar geniş bir alanda etkileri bulunur. Peki çocuklar kimleri rol model alma eğilimi gösterir? Şimdi kişisel gelişim açısından oldukça büyük rol oynayan bu sorunun yanıtına bakalım.

Çocuklar Kimleri Rol Model Alır?

Ebeveynler, çocuklarının diğer bireylere saygı duyan, başarılı, vicdanlı ve güçlü bireyler olarak yetişmelerini hedefler. Tabii bu saydıklarımız gibi pek çok karakter özelliğinin ve olumlu niteliklerin yalnızca eğitim ve telkin yoluyla öğretilmesi mümkün olmayabilir. Erken çocukluk döneminde model olarak alınan ilk kişiler, genellikle ebeveynler olur. Ailede rol model olmak, çoğu zaman ebeveynlerin tercihi ile değil, kendiliğinden gelişir. Dolayısıyla evde oluşturulan ortam, aile içi iletişim dili, anne-babanın seçtiği yetiştirme tarzı ve ebeveynlerin davranış biçimi çocuğun gelişimi üzerinde oldukça etkilidir.

Çocuklar gelişim çağında aile bireyleri kadar yakın sosyal çevrelerini; yani arkadaşları ile öğretmenlerini de rol model olarak alabilir. Elbette bu dönemde etkileme gücü olan, başarılı ve ünlü kişileri taklit ederek onlar gibi olmak istemeleri de sıkça karşılaşılan bir durumdur. Hâl böyle olunca çocuklara örnek teşkil eden sanatçılara, ünlü kişilere ve öğretmenlere de en az aileler kadar önemli bir sorumluluk düştüğü söylenebilir.

Çocukları Doğru Rol Modellere Yönlendirme İpuçları

Çocuğa rol model olmak kadar doğru örnekleri benimsemesini sağlamak da ebeveynlere düşer. Tabii bu noktada çocuğun tercihlerine doğrudan müdahale etmek yerine ona daha iyi seçimler yapmasını sağlayacak bir eğitim vermekte fayda var. Çocuğunuzu doğru rol modeller edinmeye teşvik ederek gelişimine rehberlik etmek adına şunları yapabilirsiniz:

• Kitaplar: Kitap okumak, çocukların kişisel ve bilişsel gelişimlerinde kilit rol oynar. Ebeveynler, çocuklarına eğitici ve ilham verici kitaplar seçmeleri için destek verebilir. Bu sayede çocuğunuzun gelişimine katkı sağlayabilecek doğru rol modeller edinmesini sağlayabilirsiniz.
  
• Kültürel Aktiviteler: Tiyatro, sinema, müze gezileri ve kitap fuarları gibi etkinlikler, çocukları yetişkinlik dönemine hazırlayacak ve onlarda iz bırakacaktır.
  
• Sosyal Sorumluluk Projeleri: Sosyal sorumluluk projeleri, çocuklara ve gençlere sahip oldukları karakteristik özellikleri güçlendirirken bir yandan da yenilerini kazanma imkânı sunar. Gençler, ilgi alanları doğrultusunda üstlendikleri görevler ile sorumluluk alma ve görev bilinçlerini geliştirebilir, rol model alınacak insanlarla tanışma fırsatı bulabilir.

Ebeveynlerin çocuklarını çift kanatlı rol modellere yönlendirmesi büyük önem taşır. Her yıl 50,000 lise ve üniversite öğrencisinin başvurduğu YGA Zirvesi, gençlerin doğru rol modellerle bir araya gelerek insanlığa fayda sağlayacak projelere imza attığı bir etkinliktir. Bilim, sanat, teknoloji, spor ve girişimcilik gibi alanlarda öncü isimlerin yer aldığı bu etkinlik, geleceğin rol modellerini yetiştirme yolunda anahtar niteliğindedir. Siz de çocuğunuzu rol model olabilecek bir birey olarak yetiştirmek isterseniz birlikte insanlığa faydalı bir ilke imza atmak için çıktığımız bu yolda bize katılabilirsiniz.

Çocuklara Doğru Rol Model Olmak İçin Neler Yapabilirsiniz?

Çocukların gelişimine sözlerden çok davranışların yön verdiğini söylemek yanlış olmaz. Ebeveyn ya da toplumun bir bireyi olarak doğru bir rol model olmak; erdemli, vicdanlı ve duyarlı bir örnek teşkil etmeyi gerektirir. Her çocuk iyi bir gözlemcidir. Çevresinde gördüğü olumlu-olumsuz davranışları gözlem ve taklit yoluyla içselleştiren çocuklar, benimsediği bu deneyimleri sosyal yaşamına yansıtır. Dolayısıyla çocuklara doğru bir rol model olmak için onlardan görmek istediğimiz davranışları öncelikle kendimiz sergilemeliyiz.

Kendiniz İçin Doğru Rol Modeli Nasıl Seçersiniz?

Rol model kavramı, elbette sadece çocukluk ve gençlik dönemlerinde etkili değildir. Sosyoloji ve sosyal psikoloji alanlarında yapılan pek çok çalışmanın sonucu, rol modellerin öğrenmede motivasyon ve ilham sağladığına işaret eder. Üstelik bireylerin akademik ve mesleki kariyerlerinde de bu örnek profillerin ciddi bir etkisi mevcuttur. Kısaca yalnızca büyüme çağında değil, ilerleyen yaşlarımızda ve kariyer deneyimimiz boyunca da farklı rol modeller edindiğimizden söz edebiliriz.

Fransızca “modèle” kelimesinden gelen model kavramı; örnek olmaya değer kimse, örnek, paradigma anlamlarına gelir. Yani belirlediğimiz rol model, olmak istediğimiz kişiyi yansıtır. Dolayısıyla kendinize doğru bir rol model seçmek için hedeflerinizi, özelliklerinizi ve gelecekte olmak istediğiniz yeri göz önünde bulundurarak tercih yapmanız faydalı olacaktır. Rol model seçimini yalnızca kazanımlara göre değil, aynı zamanda toplum faydasını da gözeten bir yaklaşımla yapmak hem bireysel hem de toplumsal gelişim açısından oldukça önemlidir.

Rol Model Değiştirilebilir mi?

Bireylerin motivasyonları, becerileri, beklentileri, hedefleri ve karakteristik özellikleri zaman içerisinde değişebilir. Hâl böyle olunca artık örnek aldığınız kişiyle aranızda ortak bir değer kalmamış olabilir. Yetişkin bir birey, ilham aldığı rol model örneklerini değiştirebilir.

Çocuklar ve gençler içinse bu tür bir değişim daha kapsamlı bir süreçtir. Gelişim çağındaki bireyler, rol model olarak gördüğü kişileri duygusal bir yaklaşımla idolleştirebilir. Dolayısıyla örnek aldıkları kişiler kendi idealleri, hedefleri ve değerleri ile çeliştiğinde genç bireyler bu durumu kabul etmekte güçlük çekebilir. Bu gibi durumlarda ebeveynlerin desteği ile süreç daha kolay bir hâle getirilebilir.

YGA Çift Kanatlı Rol Model Olabilecek Gençler Yetiştiriyor!

İlke olarak benimsediğimiz çift kanat, organizasyon prensibi olarak bir kanatta teknolojik inovasyonlarla ekonomik bir değer yaratma, diğer kanatta ise hiçbir kâr amacı gütmeden sosyal kalkınma ile kültür dönüşümü gibi anlamlar ifade ediyor. YGA proje ve girişimleri ile gençlerin hem dünya sorunlarına köklü çözümler getirme hem de akran öğrenmesi ile birlikte proje geliştirme gibi yetkinlikler kazanmalarını destekliyoruz.

Global Impact programları ile ortaokul, lise ve üniversite seviyesindeki öğrencileri doğru rol modellerle tanıştırıyoruz. Üstelik hayal kuran, projelendiren ve hayata geçiren başarılı gençler, YGA girişimlerinde staj yapma imkânı buluyor. Bilimde, sporda, sanatta ve eğitimde rol model olabilecek kişilere geleceği özgürce tasarlama, fikirlerini hayata geçirme ve başarı kabiliyeti edinme gibi pek çok imkân sunuyoruz.

YGA olarak bireysel gelişime değil, kolektif gelişime inanıyoruz. YGA gönüllülerinin sorumluluk aldığı; Anadolu’da bilim eğitimi, görme engelli bireylerin mobilitesi gibi toplumsal gelişim odaklı pek çok projemiz bulunuyor. İnsanlık için faydalı inovasyonlar ile sosyal sorunlara köklü çözümler getirerek bugünün ve geleceğin yönünü belirleyen ilklere imza atıyoruz.

YGA Mezunu Rol Model: Mina İlköz Demirtaş

YGA mezunları, daha iyi bir gelecek hedefiyle değer yaratmaya devam ediyor. Bu değerler ışığında başarılı projelere imza atan isimlerden biri de UP School’un CEO’su Mina İlköz Demirtaş. Sabancı Üniversitesi’nde eğitimini sürdürürken YGA ile tanışan Demirtaş, pek çok sosyal inovasyon projesinde sorumluluk alan genç bir girişimci.

Teknoloji alanında kadın istihdamının yetersizliği üzerine yaptığı çalışmalar ile Demirtaş’ın ilham veren başarı hikâyesi başladı. YGA’da yoluna ışık tutan kadın mentorleri rol model alan Demirtaş, bir başka YGA mezunu Melike Aydın ile bir araya gelerek teknolojide kadın istihdamını artırmayı hedefleyen UP School girişimini kurdu.

UP School, teknoloji alanında daha çok kadın rol model yetiştirmek için kurulan bir eğitim teknolojisi girişimi. Kadınlara teknik donanım, öz güven ve çift kanat kazandırarak kariyerlerini sağlam temeller üzerine kurmalarını destekliyoruz. YGA, Mina İlköz Demirtaş gibi daha nice rol model örneği yetiştirerek daha iyi bir dünyayı ancak birlikte inşa edebileceğimizi gösteriyor.