Sosyal Girişimcilik: Topluma Katkı Sağlamanın Yolları

1. Sosyal Girişimcilik Nedir?
2. Gelişen Bir Toplum için Sosyal Girişimcilik Neden Önemlidir?
3. Sosyal Girişimcilik ile Topluma Fayda Sağlamanın Yolları Nelerdir?

Sosyal Girişimcilik Nedir?

Sosyal girişimcilik, toplumsal sorunlara sürdürülebilir ve inovatif çözümler üretmeyi amaçlar. Kâr amacı gütmeyen organizasyonlar ve bireyler tarafından yürütülür. Çevresel, toplumsal ve küresel etki yaratmayı hedefler. Toplumsal sorunları ele alırken finansal sürdürülebilirliği de gözetir. Sosyal girişimciliğin temel prensiplerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Toplumsal sorunlara eğilme: Genellikle dezavantajlı gruplara, sosyal, çevresel veya ekonomik sorunlara odaklanır.
• Sürdürülebilir iş modelleri: Projelerin devamlılığını sağlamayı ve girişimleri büyütmeyi hedefler. Kâr amacı gütmese de projelerin varlığı ve geleceği için finansal stratejiler geliştirir.
• İnovasyon ve yenilik: Geleneksel pencerenin ötesine geçer. Yaratıcı ve yenilikçi yaklaşımlar sunar. Böylece girişimin etkilerini maksimize eder. Geniş kapsamlı toplumsal değişim yaşanmasının önünü açar.
• Topluluk katılımı ve güçlendirme: Uygun topluluklarla iş birliği yapılmasını destekler. Topluluk katılımı sayesinde projelerin etkisi artar.
• Ölçeklenebilirlik: Geliştirilen çözümler, daha geniş ölçekte uygulanabilir. Projelerin kapsama alanı kademeli olarak genişletilir.

Bu prensipler ışığında sosyal girişim aşamaları belirlenir. Çoğunlukla işe sorunu tanımlayarak başlanır. Belirli bir toplumsal sorunun üzerine yoğunlaşılır. Sorun analiz edilir ve hedef kitle belirlenir. Hedef kitle, sorundan etkilenen ve çözüme ihtiyaç duyan grubu ifade eder. İnovatif yaklaşımlar, yeni teknolojiler veya farklı iş modelleri kullanılarak çözüm üretilir. Bu çözümün uygulanması için iş modeli geliştirilir. Kaynak yönetimi, paydaş iletişimi, pazarlama ve genişleme gibi planlar hazırlanarak strateji kurulur. Pilot uygulamaya başlanır. Gerekli değerlendirmelerin yapılmasının ardından ölçeklendirme ile proje genişletilir.

Sosyal girişimcilik aşamalarını, herhangi bir iş kurma sürecinden ayrı tutmak gerekir. Örneğin gelecek odaklı plan yapmak, girişimcilik ve sosyal girişimcilik farklarından biridir. Sosyal girişimler geleceğin enerji ihtiyacını da düşünerek yenilenebilir kaynaklara odaklanır. Böylece çevresel sürdürülebilirliği hedefler. İstihdam olanaklarında dezavantajlı gruplara yer açar. Âdil bir sistem kurmaya gayret göstererek eşitsizlikleri azaltmaya çalışır.

Better World Books, dünyadaki sosyal girişimcilik örneklerinden biridir. Kullanılmayan kitapların değerlendirilmesi üzerine kurulmuştur. Türkiye dâhil dünyanın pek çok yerinden kitap dönüşümünü mümkün kılar. The Shoe That Grows, Kenya’da alınan bağışlarla ayakkabı üreterek ihtiyaç sahiplerine ulaştıran bir projedir. Ashoka ise sosyal girişimcilik kavramını ilk kez kullanmasıyla bilinir ve dünyada genelinde başarılı projelere imza atmayı sürdürmektedir.

YGA da çift kanatlı gençler yetiştirerek sosyal girişimlere öncülük eder. Çünkü değişimin mimarı, çift kanatlı liderlik vasfına sahip kişiler olacaktır. Bu kanatlardan biri bilgi, diğeri vicdan ve kararlılıktır. Bu donanımlı ve inançlı liderler, daima doğayı ve barışı koruyacaktır. Hiçbir konuda umutsuzluğa yer yoktur. Çift kanatlı liderler, çağdaş medeniyet ufkunun ilerisini görecek ve toplumu oraya götürecektir. Zira tek kanatlı liderlikle sürdürülebilir bir geleceğe ulaşmak mümkün değildir.

Gelişen Bir Toplum için Sosyal Girişimcilik Neden Önemlidir?

Sosyal girişimciliğin önemi, toplumsal sorunları çözme noktasında kendini gösterir. Bu çözümler, toplumun uzun vadeli kalkınmasına ve refahına katkıda bulunabilir. Yoksulluğun azalmasına yönelik fayda sağlar. İnovasyon ve yaratıcılık ile gelişmekte olan toplumların bireylerine rekâbet avantajı sunar. Yeni iş olanakları yaratak toplumun geniş bir kesimine ekonomik fırsatlar tanır. Dezavantajlı gruplara da istihdam sağlar. Böylece sosyal girişimciliğin kalkınmadaki önemi anlaşılmış olur.

YGA, uluslararası işbirlikleri aracılığıyla geniş çaplı sosyal girişimlere imza atar. Ekonomik etkilerin yanı sıra eğitim ve beceri geliştirme üzerine çalışır. Çevre bilincini artırarak doğal kaynakların verimli kullanımını teşvik eder. Toplumda fırsat eşitliği, dayanışma ve güven ortamı yaratır.

Sosyal Girişimcilik ile Topluma Fayda Sağlamanın Yolları Nelerdir?

Ünü bu toprakları aşmış, en kıymetli toplumsal değerlerimizden Yunus Emre, bir şiirinde şunları söyler: “İnsan isek bir olalım/ İşin kolayın tutalım/ Sevelim sevilelim/ Bu dünya kimseye kalmaz”. Gerçek lider, kendi için dilediğini tüm insanlar adına isteyebilecek kadar vicdanlı olmalıdır. Geliştirdiği teknolojilerle yalnızca sektöre değil, insanlığa hizmet edecek liderler, çift kanatlıdır. İki kanatlı liderler, geleceğin güvencesidir. Sosyal girişimler ile topluma fayda sağlamanın yolu, bu vizyona sahip olmaktan geçer.

YGA, her sene 50.000 lise ve üniversite öğrencisinin başvurduğu Zirve etkinliğiyle bu vizyonu gençlere aşılamayı hedefler. YGA Zirvesinde insanlığa faydalı ilklere imza atmak için bir araya gelen bu gençler, çift kanatlı rol modellerle buluşur. Dünya çapında konuşmacıları dinler. İlkleri ve yenilikleri keşfeder. İlham veren temalarla merak uyandırır. Bu zirveye katılan gençler, YGA programlarına dâhil olmak için ilk adımı atar.

Eğitim ve Beceri Geliştirme Projeleri

YGA, eğitimde sosyal girişimcilik projeleriyle dikkat çeker. Bu projelerle bireylerin potansiyellerini keşfetmelerini ve yeteneklerini artırmalarını hedefler. Böylece iş gücü piyasasına daha nitelikli bireyler katılır. Bu bireyler, ekonomik büyümeyi destekler.

Twin Science projesi, 2017’de kurulmuş uluslararası bir eğitim teknolojileri girişimidir. Çocukların doğasında bulunan merak duygusunda beslenir. Çocuklara bilimin kolay ve eğlenceli olduğunu gösterir. Fiziksel bilim setleri ve dijital uygulama aracılığıyla çocukların deney yapmasını ve üretmesini teşvik eder.

Sosyal İnovasyon ve Teknoloji Kullanımı

İnovasyon ve teknoloji, sosyal girişimcilik projelerinin bel kemiğidir. Sosyal inovasyon sayesinde farklı bakış açılarıyla basit çözümlere odaklanılır. Teknoloji sayesinde hayalleri gerçekleştirmek kolaylaşır. Üstelik daha geniş kitlelere ulaşmak mümkün olur. Kalıcı çözümlere zemin hazırlanır.

İstihdam Oluşturma ve Yoksullukla Mücadele

Yoksulluğu azaltması, sosyal girişimlerin gelişmekte olan ülkelerdeki en büyük faydalarından biridir. YGA, özellikle dezavantajlı grupların iş gücüne kazandırılması konusunda öncülük eder. Örneğin UP School, bir eğitim teknolojisi girişimidir. Rol model kadınlar yetiştirmek amacıyla kurulmuştur. Kadınlara teknik donanım ve özgüven kazandırmayı hedefler. Yazılım alanında uzmanlık kazandırır ve potansiyellerini ortaya çıkarma şansı tanır. Kariyerlerine emin adımlarla giriş yapma özgürlüğü sunar.

Sağlık Hizmetlerine Erişimi Artırma

Sosyal girişimcilik faydalarından bir diğeri, sağlık hizmetlerine erişimi artırmasıdır. Özellikle düşük gelirli ve kırsal kesimlerde yaşayan bireyler, kapsamlı sağlık hizmetlerine ulaşamayabilir. Sosyal girişimler sağlık sektörüne finansman sunarak, uzaktan hizmetleri geliştirerek ve alt yapıyı güçlendirerek bu sorunu ortadan kaldırmayı hedefler. Ayrıca sağlık konusunda toplumsal bilinci uyandırır.

Örneğin Last Mile Health, Liberya ve Amerikalı sağlık çalışanlarının ortak girişimiyle kurulmuştur. Dünyanın en uzak topluluklarında hayat kurtarmayı misyon edinen proje, birçok kimsenin adını dahi duymadığı ülke ve topluluklarda sağlık hizmeti sunar. Güçlü toplum sağlığı sistemleri oluşturmayı hedefler.

Sürdürülebilirlik ve Çevre Koruma Projeleri

Sürdürülebilirlik ve çevre koruma projeleri, sosyal girişim fikirleri arasında dikkat çeker. Sosyal girişimler sayesinde toplumun çevre bilinci artar. Doğal kaynakların doğru ve verimli kullanımı öğrenilir. Su kirliliği azalabilir, toprak verimliliği artabilir ve canlı türleri korunabilir.

Örneğin 2009’da Afrika’da kurulan Solar Sister girişimi, enerji yoksunluğunu ortadan kaldırmayı hedefler. Aynı zamanda kadınlara girişimciliği öğreterek ekonomik kalkınma sağlar. Bu proje, Afrika genelinde 4.3 milyon insana temiz güneş enerjisi ulaştırmıştır.

Kadınların Güçlenmesi ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Sosyal girişimler hem iş hayatında hem de toplumsal alanlarda erkeklere göre daha fazla mücadele etmek zorunda kalan kadınları da destekler. Çünkü kadın, toplumun aynasıdır. Bilinçli ve güçlü bir kadın, gelişmiş ve çağdaş bir toplumu temsil eder. Bu sebeple YGA girişimleri arasında kadınlara yönelik projeler de mevcuttur.

Birbirini Geliştiren Kadınlar programı, toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik girişimlere örnek verilebilir. Bu program kadın üniversite öğrencilerine yöneliktir. Hazırlık, 1. veya 2. sınıfta okuyan mühendislik öğrencilerinin katılımına açıktır. Program boyunca öğrenciler, kadın rol modellerden eğitim alır. Ardından ilkokulda eğitim gören kız öğrencilerle buluşarak onlara rol model olur.

Engelli Bireylerin Topluma Entegrasyonu

Engelli bireylerin topluma uyum sağlaması kolay olmayabilir. Çünkü asıl engel, onlara sunulan alanlardır. Sosyal girişimler sayesinde engelli bireylerin fiziksel sağlık sorunu bulunmayan kimselerle eşit şartlarda yaşayabileceği ve çalışabileceği sistemler kurulur. Bu girişimler hem toplumsal algı ve farkındalık yaratır hem de istihdam olanaklarını ve toplumsal kapsayıcılığı artırır.

YGA da We-Walk girişimiyle engelleri kaldırmayı hedefler. Akıllı baston WeWalk ile engellilerin sosyal hayata tam bağımsız ve eşit katılımını amaçlar. 2018’de Edison ödülünü ilk kez Türkiye’ye getiren bu baston, 2019’da TIME dergisi tarafından en iyi icatlardan biri seçilmiştir.

Dezavantajlı Gençlere Destek ve Fırsat Eşitliği

Sosyal girişimlerin en büyük faydalarını dezavantajlı gruplar hisseder. Bazı bireyler cinsiyet, yaş, gelir düzeyi ve coğrafi şartlar gibi demografik sebeplerden dolayı dezavantajlı olabilir. Bu kişilerin toplumun genelinin ulaşabildiği kaynaklara erişimleri kısıtlıdır. Dolayısıyla potansiyellerini ortaya koyma ve hayallerini gerçekleştirme şansları da zayıftır.

YGA, Bilim Seferberliği sayesinde ihtiyaç sahibi köy okullarında eğitim gören dezavantajlı çocuklara ulaşır. Bu öğrencilere farklı deneyler ve üretimler yapabilecekleri bilim setleri gönderir. Bilim şenliklerine katılma hakkı tanır. Böylece dezavantajlı çocuklara farklı bir hayatın mümkün olduğunu gösterir.